دوره پیمان های بین المللی زیست محیطی در زمینه انرژی

محیط زیست در ارزیابی پروژه های صنعتی و توسعه اقتصادی کشورها، اهمیت بالاتری حتی از اقتصاد پیدا کرده است و نگرانی های ناشی از تخریب لایه ازون و گرمایش جهانی به تبع آن تغییرات اقلیمی، باعث شده است گسترده ترین تعهدات در سطح جهانی برای کاهش هرچه بیشتر این گازها انجام پذیرد. از طرف دیگر انتشار آلاینده های زیست محیط در کلان شهرها و فضاهای صنعتی، موجب آسیب بر انسان و جانداران و گیاهان شده است. در ایران نیز حجم انتشارات گازهای گلخانه ای و وضعیت زیست محیطی شهرهای بزرگی شاهدی بر نامساعد بودن محیط زیست می باشد. بیش از 80 درصد انتشار گازهای گلخانه ای و بیش از 90 درصد انتشارا آلاینده های محلی ناشی از فعالیت های سیستم انرژی کشور می باشد. بنابراین عمده تمرکز هم در ایران و هم در سطح جهانی بر تخفیف انتشارات ناشی از فعالیت های انرژی این بخش بوده است. بررسی های مقدماتی بیانگر این است که از کل انتشار گازهای گلخانه ای کشور، سهم بخش انرژی(نفت، گاز و برق) بیش از 45 درصد بوده و مابقی مربوط به سمت عرضه سیستم انرژی است. بنابراین مطالعه ساختار انتشار گازهای گلخانه ای، بررسی تجربیات بین المللی برای یافتن راه حل ها و مقررات و تجربیات تحقق یافته در ایران با کنترل و مقابله با انتشارات در این دوره آموزشی بررسی خواهد شد. با انعقاد توافق نامه پاریس، بعنوان مهمترین توافق نامه مقابله با تغییرات آب و هوایی، عملاً توافق نامه های قبلی به تاریخ سپرده شده اند. در این توافقنامه تمامی کشورها از جمله ایران، تعهداتی کمی مشخصی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه اعلام نموده اند.

به طور کلی سیر پیمان های بین المللی آب و هوایی مرتبط با مصرف انرژی به صورت زیر بوده است:

ü      کنفرانس استکهلم در سال 1972 (روز بازگشایی این کنفرانس به عنوان روز جهانی محیط زیست)

ü      کنفرانس وین 1987: حفاظت از لایة ازن كه هدف آن حفظ سلامت انسان و محيط زيست در برابر خطرات ناشی از تغيير و كاهش لايه ازن می باشد

ü      پروتکل مونترال: حفاظت از لايه ازن از طریق پيش بينی و برقراری ضوابط و معيارهايی در جهت كنترل انتشار مواد كاهنده لايه ازن در جهان.

ü      کنفرانس ریو در سال 1992 و نتیجه آن موسوم به کنوانسیون ریو با تمرکز بر توسعه پایدار، حفاظت جنگل ها و ایجاد ساختار تغییرات آب و هوایی در سازمان ملل: تسهیلات جهانی محیط زیست (GEF) نیز تقریبا با کنفرانس ریو پا به عرصه گذاشت.

ü      پروتکل کیوتو 1998 که در چارچوب سازمان ملل انجام گرفت. در پیمان کیوتو 37 کشور صنعتی و اعضای اتحادیه اروپا را متعهد می کند که ظرف ده سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانه ای خود را 5 درصد کاهش دهند همچنین انتشار گازهای گلخانه ای خود را در سال 2008 تا 2012، به 5 درصد این ميزان در سال 1990 برسانند. و به کشورهای در حال توسعه کمکهای مالی برای افزایش ضریب نفوذ استفاده از انرژیهای تجدید پذیر نظیر انرژی خورشیدی و بادی، اعطا نمایند. مکانیسم توسعه پاک (CDM) از جمله راهکارهای کمک به کشورهای در حال توسعه برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بوده که ذیل مکانیسم های اجرایی پرتکل کیوتو بوده است.

ü      توافق پاریس که با نام پیمان پاریس نیز شناخته می‌شود، ذیل  چارچوب پیمان‌نامه سازمان ملل در تغییر اقلیم (UNFCCC) در رابطه با کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای، سازگاری و امور مالی است که از سال ۲۰۲۰ شروع می‌شود. متن توافق از سوی نمایندگان ۱۹۵ کشور در کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد در پاریس مذاکره و با اجماع در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۵ تصویب شد. در ۲۲ آوریل ۲۰۱۶ (روز زمین) در مراسمی در نیویورک برای امضا معرفی شد. تا سال ۲۰۱۷، ۱۹۵ عضو UNFCCC این پیمان را امضا و ۱۴۷ کشور آن را به تصویب مجلس خود رسانده‌اند. همانطورکه گفته شد توافق نامه پاریس مهمترین توافق نامه برای مقابله با تغییرات آب و هوایی در سطح جهانی است.

در این دوره آموزشی، ابتدا ابعاد زیست محیطی سیستم انرژی اعم از انتشارات جوی و غیره بررسی و تحلیل خواهد شد. سپس پیمان ها و کنوانسیون های بین المللی تغییرات آب و هوایی به صورت تاریخچه ای ارائه خواهد گردید. پروتکل کیوتو تشریح و مکانیسم های CDM و GEF بیان خواهند شد. در ادامه تمرکز ویژه ای بر توافق نامه پاریس خواهد شد. تعهدات ایران و برخی دیگر از کشورها بررسی شده و دلایل موافقت و مخالفت با تصویب تواق نامه پاریس در ایران بررسی خواهد شد. سپس روند انتشار گازهای گلخانه ای در سطح جهان بر اساس آخرین اطلاعات IPCC، IEA و EIA بررسی شده و شاخص های شدت انتشار و سرانه انتشار کشورها مقایسه و وضعیت ایران ارزیابی خواهند شد. در ادامه تأثیر پرتکل های کیوتو و توافق نامه پاریس بر روند انتشارات گازهای گلخانه ای بررسی شده و میزان موفقیت آنها ارائه خواهد شد.

روند انتشار گازهای گلخانه ای و آلاینده های محلی ناشی از سیستم انرژی در ایران بررسی شده و شاخص های تشریح خواهند شد. تمرکز عمده بر انتشارات ناشی از فعالیت های استخراج، تولید و فراورش و عرضه نفت و گاز کشور خواهد بود که انتشارات زیست محیطی و گازهای گلخانه ای ناشی از فلر نیز تا حدودی بیان خواهد شد. در ادامه قوانین و مقررات کشور برای کنترل انتشارات سیستم انرژی بررسی شده و استانداردهای مصرف انرژی در بخش های صنعت، حمل و نقل و سایر بیان خواهد گردید. روش محاسبه انتشارات و ابزارهای محاسباتی نظیر پلت فرم LEAP تشریح شده و نمونه مدلی از برآورد انتشارات گازهای گلخانه ای در مجموعه شرکت ملی نفت ارائه خواهد شد. روش محاسبه هزینه ها و مقادیر هزینه های زیست محیطی انتشارات جوی نیز بیان خواهد گردید.